Een tijdje geleden stond ik samen met collega’s voor de uitdaging een medewerker te benoemen op een belangrijke plek in een organisatie. Na een CV-check (de capaciteiten) en twee gespreksrondes (de mens en interactie) waren er van de tientallen kandidaten nog twee over. We probeerden tot de kern te komen van een keuze, maar dat bleek lastig. Het gezegde ‘er een nachte over te slapen’ schoot mij te binnen en stelde het voor. Er werd instemmend geknikt. Om 8.30u de volgende dag kwamen we samen en waren er binnen een paar minuten uit. Mijn interesse was gewekt: hoe zit het nu eigelijk met ‘er een nachtje over slapen’?

“De Nederlandse sociaal psycholoog Dijksterhuis heeft veel wetenschappelijke aandacht getrokken met een beslisprocedure die het midden houdt tussen bewuste informatieverwerking en afgaan op het gevoel. Bij ingewikkelde keuzes is het volgens hem raadzaam je eerst goed te verdiepen in de kwestie en kennis te nemen van alle relevante informatie. Maar vervolgens moet je niet meteen de knoop doorhakken. Je kunt beter eerst de aandacht tijdelijk op iets anders te richten, zodat de informatie kan ‘bezinken’, en pas daarna een besluit nemen.

Dijksterhuis’ onderzoek laat zien dat mensen die op deze manier kiezen, betere besluiten nemen dan degenen die meteen de knoop doorhakken (Dijksterhuis, 2007). En let wel, dan hebben we het niet over beslistaken waarbij weinig op het spel staat, zoals de aanschaf van een nieuw paar ovenhandschoenen, maar juist over grote beslissingen.

Dat ‘er een nachtje over slapen’ kan leiden tot betere keuzen zal menigeen niet werkelijk verbazen. De wetenschappelijke verklaring voor dit fenomeen is echter problematisch. Volgens Dijksterhuis komt het doordat tijdens de periode van bezinking ons bewuste weliswaar met andere zaken bezig is, maar we ondertussen ‘onbewust nadenken’ en tot een betere weging van de verschillende argumenten pro en contra komen. Een en ander is echter niet onomstreden. Dat men onbewust zou kunnen ‘nadenken’ klinkt paradoxaal. Over Dijksterhuis’ experimentele bevindingen en zijn interpretatie daarvan bestaat dan ook (nog) geen wetenschappelijke consensus (Acker 2008).”